اينترنت، مکاتبه الکترونيکی و فرهنگ

اگر عضو یکی از شبکه‌های زیر هستید می‌توانید این مطلب را به شبکه‌ی خود ارسال کنید:

Twitter

Google

Yahoo

Delicious

بالاترین

دنباله

[04 Jan 2007]   [ سيد عليرضا حجازي]

1. مقدمه

جهانی تولد يافته است که در آن اطلاعات برترين قدرت به شمار می آيد و در اين جهان دسترسی به فضای اطلاعاتی[1] يکی از حقوق اساسی انسان تلقی می شود. با در نظر گرفتن دوره اقتصادی معرفت پی[2] ، تبديل داده[3] (اطلاعات خام) به معرفت[4] (اطلاعات مفيد) پيدايش جوامع بر خط[5]، محو شدن مرز ميان دنيای حقيقی و مجازی برخی از مهمترين ابعاد تغييرات فرهنگی سالهای اخير را تشکيل می دهند. ديجيتالی شدن[6] فزاينده پديده های فرهنگی از يک طرف و نهادينه شدن رسانه های الکترونيکی[7] از طرف ديگر، به ادغام حوزه های فرهنگی و الکترونيکی منجر شده است. اين تحولات هم فرصت و هم تهديد ايجاد می کند. از يک سو خطر عقب ماندن در پشت شکاف ديجيتالی[8] و از سوی ديگر اميد به زندگی در جامعه ای متعالی، در جهانی نو و تعريف جديدی از انسان مطرح می شود.

همه اينها در حالی روی می دهد که اهميت فرهنگی توسعه روز افزون فناوری اطلاعات[9] سبب شده است تا دست اندرکاران به پديده اينترنت بيشتر به عنوان يک فرصت جديد برای توسعه فرهنگی بنگرند. بديهی است که توسعه چنين فرهنگی می تواند در سطوح مختلف جامعه به تغييرات فرهنگی قابل ملاحظه ای منجر گردد. اما چه عاملی ابزار اصلی اين توسعه يا تغيير فرهنگی است؟

پاسخ اين سؤال در عوامل گوناگونی از جمله عامل مکاتبه نهفته است. تسهيم و تبادل معرفت[10] ميان جوامع انسانی بدون در نظر گرفتن زبان، خط و نگارش غير قابل تصور است. وقتی اين نگارش و مکاتبه در محيط ديجيتالی و با استفاده از امکانات الکترونيکی صورت گيرد، اصطلاحاً "مکاتبه الکترونيکی"[11] نام می گيرد. ساده ترين شکل از مکاتبه الکترونيکی همان است که در نامه های الکترونيکی[12] امروزی مرسوم است. اينکه کاربران امروزی فارسی زبان حتی در نگارش نامه های الکترونيکی خود به جای فارسی نوشتن فقط به خاطر سهولت کار از حروف و الفبای انگليسی استفاده می کنند، می تواند در دراز مدت يک تهديد جدی برای اين زبان محسوب شود.

نگارش در برگيرنده فرهنگ و تفکر رايج در يک جامعه است، بنابراين نمی توان به آسانی و بدون توجه به ابعاد فرهنگی اين مقوله از کنار آن گذشت. آيين نگارش و قواعد دستور زبان در هر زبان با هدف ارائه شکل صحيح مکتوب آن زبان تدوين و آموزش داده می شود. تعالی و پيشرفت هر جامعه در گروی عوامل گوناگونی از جمله حفظ ميراث مکتوب آن است. وقتی اين ميراث در محيط الکترونيکی مطرح می شود و اصطلاحاً "آثار ديجيتال"[13] نام می گيرد، ساز و کار خود را می طلبد و گروهی از نخبگان هر جامعه را حول اين موضوع گرد هم می آورد که چگونه می توانند اين آثار را ثبت و ضبط کنند و فرهنگ و تمدن جامعه خويش را در مواجهه با پيشرفت فوق العاده سريع فناوری همچنان حفظ و نگهداری کنند. بی گمان آن دسته از دست اندرکاران فناوری اطلاعات که سرگرم تدوين و توسعه شيوه های نگارش الکترونيکی هستند را می توان به عنوان "نگاهبانان فرهنگی"[14] جامعه دانست.



2. اينترنت، مکاتبه الکترونيکی و فرهنگ

فناوری اينترنت، ارتباطات را بسيار آسان، كم هزينه و ارزان كرده است. اين فناوری افراد زيادي را به خود جلب كرده و در زندگي روزمره افراد نفوذ كرده است. حتي رسانه هاي جمعي نيز، اينترنت را پذيرفته اند. تقريباً تمامي اشكال رسانه هاي سنتي از قبيل راديو، تلويزيون و روزنامه ها كار خود را در اين حوزه جديد بسط و گسترش داده اند.

در واقع شبكه اينترنت همانند يك محل مجازي[15] ملاقات عمومي شهروندان جهان است، يك نقطه تلاقي عمومي است كه در آن ميليون ها نفر از بيش از ۱۵۵ كشور جهان با هم در رابطه قرار مي گيرند و سازمان عظيمي را تشكيل مي دهند. اينترنت به افراد اجازه مي دهد طيف وسيعي از كارها را انجام دهند و افراد با استفاده از پست الكترونيك يا چت[16]، با افراد ديگري كه در نقاط دوردست قرار دارند ارتباط برقرار كنند و اين امكان را پيدا مي كنند تا روزانه ديدار مجدد داشته باشند. قاعده كلي حاكم بر اينترنت استفاده از اطلاعات به گونه اي آزاد است و ابعاد كاربري اينترنت به دو صورت است:

الف. مي تواند به عنوان فناوری ميانجي[17] ميان فردي[18]، براي پيوندها و روابط اجتماعي، حل مشكلات، ادامه ارتباطات و اقناع[19] و تبليغ مورد استفاده قرار بگيرد.

ب‌. مي تواند به عنوان وسيله ارتباط جمعي[20]، براي مقاصد اطلاعاتي و فراغت مورد استفاده قرار بگيرد.

براي برخي از قشرهاي جامعه ما "اينترنت" نامي كم و بيش آشنا، اما در عين حال مبهم و اسرارآميز است، نامي كه دانستني هاي پراكنده درباره آن همواره در طول چند سال اخير رو به افزايش بوده است و توسعه و تحول سريع آن هم سبب گرديده است كه اطلاعات در اين باره به سرعت كهنه شود. از سوي ديگر برخي از سازمان ها و به ويژه سازمان هاي علمي و آموزشي نيز نتوانسته اند در مقابل اين پديده كه مي توان آن را الگويي از يك جامعه اطلاعاتي[21] دانست بي تفاوت بمانند و متقاضي اتصال به اينترنت شده اند. عطش جامعه به بيشتر دانستن درباره اينترنت موجب شده كه بسياري از ايستگاه هاي تلويزيوني، راديويي و روزنامه ها سايت هاي خود را با استفاده از فناوری اينترنت اداره كنند.

رسانه هاي بر خط[22] با توجه به طبيعتشان از رسانه هاي سنتي مجزايند، زيرا اين رسانه ها به خوانندگان خود اجازه مي دهند تا نه تنها از متن بلكه از تصاوير ديجيتال نيز سود ببرند. رسانه هاي بر خط، توان ارائه تازه ترين اطلاعات و لينك ها را به مقوله هاي خبري مربوطه، از عناوين ملي تا بين المللي داده است. در توصيف اينترنت از مفاهيم گوناگوني مانند شبكه شبكه ها[23]، تار عنكبوت الكترونيك[24]، فضاي مجازي، فضاي سايبرنتيك[25] و... نيز استفاده شده است. با وجود اختلاف نظر از لحاظ نامگذاري اما همه در اين نكته اتفاق نظر دارند كه اينترنت انقلابي با همان درجه از اهميت چاپ، تلفن، راديو و تلويزيون است و هيچ كس نمي تواند در جهان معاصر موجوديت آن را ناديده بگيرد.

اينترنت عكس العمل هاي متعددي را در دنياي رسانه ها ايجاد كرده است و به اين جهت در گروه بزرگراه هاي اطلاعاتي[26] در مقام اول قرار گرفته است. اينترنت يك بانك اطلاعاتي نيست، بلكه گسترده ترين و با اهميت ترين شبكه كامپيوتري جهان است و شايد نمونه اي اوليه از بزرگراه هاي اطلاعاتي ربع اول قرن بيست و يكم باشد كه از توليدكنندگان، توزيع كنندگان و كاربران تشكيل شده است. نكته قابل توجه آن است كه تعداد كاربران اين جامعه الكترونيك همواره رو به افزايش است و جمعيت آن تقريباً هر سال دو برابر مي شود. انگيزه ورود افراد به اينترنت، اعتماد به آن به عنوان يك منبع اطلاعاتي است و كسب اطلاعات يكي از دلايل عمده و اساسي رويكرد كاربران از اينترنت است. همچنين قابليت تعامل، شخصي بودن اخبار مي تواند از دلايل ديگر محسوب شود براي مثال قابليت تعامل، به معناي آن است كه افراد با پست الكترونيك، در آن واحد قادرند تا ديدگاه ها و نظرات خود را به نويسنده منتقل كنند.

اين امر، احتمالاً منجر به تغيير پويا در كنترل قدرت رسانه هاي جمعي مي شود و پاردايم غالب ارتباطات سنتي "يك فرستنده به چند گيرنده" مي تواند در اينترنت به "چند فرستنده به چند گيرنده" تغيير حالت دهد. مخاطب احتمالاً مي تواند در تعامل با اتاق خبر، اطلاعات جزئي و كامل تري را دريافت و ارائه كند. همگرايي يكي از ويژگي هاي اساسي اينترنت يعني "ابر پيوند"[27] است. رسانه هاي بر خط، لينك هايي را براي عناوين مربوطه، تاريخچه، رويدادها، سابقه مقوله ها و تصاوير بصري فراهم مي كنند. اينترنت در حكم مخزني از اطلاعات خوب و بد، زشت و زيبا، اخلاقي و غيراخلاقي مي تواند تلقي شود، البته مسئله در اين است كه مرزهاي ميان اين صفات دوگانه را جامعه هاي مختلف چگونه تعريف كنند. با اتصال به شبكه اينترنت مي توان با ديگران رابطه برقرار كرد، از اطلاعات علمي، فني، سياسي، ادبي، تاريخي و... بهره مند شد، به درون غيرقابل دسترس ترين كتابها نفوذ كرد، فيلم يا نوار ويديويي مورد علاقه خود را تماشا كرد، براي عده زيادي در زمان بسيار كوتاه نامه ارسال كرد، از برنامه هاي راديويي و تلويزيوني دلخواه استفاده كرد، فعاليت هاي علمي و پژوهشي انجام داد، به آموزش خود در رشته هاي مختلف پرداخت، از فروشگاه هاي بزرگ كالاهاي مورد علاقه را خريد كرد، عمليات گوناگون بانكي انجام داد و... خلاصه آن كه روياي قديمي بشر را كه در بسياري از افسانه ها متجلي شده بود (سفر به اقصي نقاط دنيا در مدت زمان بسيار كوتاه) كم و بيش تحقق بخشيد.



3. آموزش الکترونيکی[28]

مربيان تعليم و تربيت سطح مطلوب آموزش را تغيير در نحوه تفکر يا رفتار فرد مي دانند و بر اين باورند كه براي حصول به اين مهم، مي بايست استعدادهاي بالقوه آدمي به فعليت درآيد. هدف از آموزش، پرورش هوش، تعقل، قضاوت و يادگيري اكتشافي به صورت منظم و سازمان يافته است (برونر، كمينيوس). آموزش، شامل احساس، ادارك و شناخت مي باشد كه با دروني شدن نگرش ها، گرايش ها را تعيين مي كند.
انديشه، بايد بر شالوده محكمي استوار باشد، مدت ها به آن عمل گردد و به باور بيانجامد، تداوم و استمرار بايد تا به خلاقيت برساند. آموزش زماني موفق تلقي مي شود كه فراگير را به اصول شناخت، يعنی: منطق، تناسب (زيبايي)، تعميم، و اخلاق، رهنمون سازد.

از آنجا كه اعتلاي فرهنگ جامعه، پايه هويت بخش نسل آينده است، راه سعادت و تعالي كشور در نگاه فرهنگی و ژرف انديشانه به اين مهمترين زير ساخت شخصيت، معنويت و انسانيت است.

آموزش يا يادگيري الكترونيكي يكي ديگر از پديده هاي جهان مدرن است كه در دوره اي كه از آن با عنوان عصر اطلاعات[29] ياد مي شود و از جوامعي كه از آنها با نام جوامع معرفت پی[30] نام برده مي شود، به جامعه ما كه در ميان سنت و مدرنيسم مردد و معلق مانده، سرازير شده است. همانگونه كه در مواجهه با ديگر پديده هاي برآمده از فناوري هاي نوين در سده اخير افت و خيزهاي احساسي و رفتارهاي نه چندان متعادل و معقول عقل جمعي ما، امكان تدبير هوشمندانه و برنامه ريزي آگاهانه را در به كارگيري و بومي سازي پديده هاي مزبور از ما گرفت، همواره اين نگراني و تحذير برجاست كه در اين تجربه جديد نيز از عهده تأمل و درك درست و عميق فناوري هاي آموزش و يادگيري الكترونيكي برنياييم، آن را در بستر فناورانه، فرهنگي و اجتماعي ويژه خويش در نيابيم و به پياده سازي و بومي سازي آن در پي اجراي يك برنامه ريزي جامع نايل نشويم.

آموزش و يادگيري الكترونيكي در كشور ما، در طول سالهاي اخير كنجكاوانه و البته دلفريبانه مورد توجه و پِي گيري قرار گرفته، كاوش هاي علمي در حوزه ادبيات موضوع و تلاش هاي عملي در حوزه پياده سازي آن بسيار بوده، اما ناكاميها نيز كم نبوده است. چالش هاي فراروي اين پروژه در سطوح و زواياي مختلف رخ نموده، اتخاذ استراتژي مناسب و سياست ها و خط مشي هاي متناسب، تشكيل مديريت و سازمان مؤثر و كارآمد ذيربط، توجه به مباني تعليمي و تربيتي[31] ويژه، ايجاد بستر فرهنگي و اجتماعي، به كارگيري و استخدام نرم افزارها و سخت افزارها و شبكه سازگار و يكپارچه، توليد محتواي الكترونيكي[32]، آموزش مهارت هاي لازم وضروري به دست اندركاران، تأمين منابع مالي و انساني هنگفت در آغاز، در عين حال كه سرفصل هاي عمده اين پروژه در سازمان ها، مؤسسات و دانشكده هاي گوناگون بوده، سرفصل هاي چالش هاي، ناكامي ها و كاميابي ها نيز بوده است (حميدرضا ربيعي، ۸۳) .



4. توانمندي ها و ناتوانی هاي اينترنت

اينترنت يك ابداع مدرن و متفاوت فناوری محور جديد نيست، بلكه صرفاً سنخ جديدي از اين امر است، ابداعي كه دقيقاً آشكاركننده ماهيت خود فناوری است. تفكر مردم روزگار ما درباره فناوری بسيار سطحي است. آنها يا با فناوری مخالف اند يا موافق. به اعتقاد هايدگر[33] انسان عصر ما بايد فراتر از موافقت يا مخالفت به فناوری بينديشد. انسان عصر مدرن به فناوری متعهد و ملتزم شده است، اگر فناوری برداشته شود، تمدن فرو مي ريزد. البته نمي توان از خطر فناوری براي نابودي بشر به دست خود صرف نظر كرد. بي ترديد امكانات مخوفي در دست مجتمع های فناوری مدار قرار دارد، ريشه هاي تكنيك و هنر براي رهايي بشر قابل تأمل است. اكنون ارتباط ميان دانشمندان در شبكه جهاني به موضوعي جانبي تبديل شده است. شبكه چنان غول آسا شده است كه آن نياز خاص اوليه، ديگر امري كاملاً فرعي مي نمايد. از اينرو هر كاربرد تازه آن، امري غافلگير كننده است.

مقدار امكاناتي كه شبكه جهاني براي انجام اين كار در اختيار ما مي گذارد، به معناي اصيل لفظ، نامحدود است. از نظر ستايشگران اينترنت، انسان، هويتي هر چه انعطاف پذير نسبت به گذشته كسب خواهد كرد.
به اين ترتيب وجوه جديدي از معنا در زندگي هايمان چهره خواهد گشود و موجب گسترش دايره درك انساني خواهد شد. از نظر دريفوس[34] ]1[ به شهادت پژوهش هاي موجود، نتايج اينترنت چنين نيست. به عنوان نمونه، هنگامي كه به افراد امكان دسترسي به شبكه جهاني اطلاعات داده مي شود، آنها در مي يابند كه دچار انزوا و افسردگي شده اند، چيزي كه از عدم حضور متجسد افراد در برابر يكديگر ناشي شده است. به همين دليل، ارتباط ديجيتالي اينترنتي در ساخت ذهن و هوش مجازي از جمله دوستي از روي شبكه اطلاعاتي نسبت به دوستي هاي نزديك و حضوري جسماني و بدني بسيار محدودتر و شكننده تر است و هرگز ارتباطات الكترونيك نمي توانند پيوندهاي محكم انساني را برقرار سازند.

علائق نظري دريفوس براي نشان دادن محدوديت هاي پروژه عقل و هوش مصنوعي در كتاب "درباره اينترنت" كه از معروف ترين آثار در زمينه نقد نظريه هاي فيوچريستي[35] ]2[ درباره اينترنت و ستايش از توانمندي فناوری اطلاعات است، آمده است. در اين باب جان پاري بارلو[36] مي گويد: دنيايي است كه هم در همه جا هست و هم در هيچ كجا، اما در آن جا كه بدن ما زندگي مي كند، نيست. فضاي سايبرنتيكي، سرزمين دانش است و كاوش در اين سرزمين، مي تواند والاترين و حقيقتي ترين رسالت يك تمدن باشد. واقع انگارتر از بارلو، افرادي مانند استردايسون[37] نيز در مقام مرشدي از يوتوپياي سايبرنتيكي[38] و ورود به فضاي جديد و سطح نويني از تمدن سخن مي گويند.

فروپاشي فضا، زمان و مرزها، ممكن است منجر به خلق دهكده جهاني شده باشد، اما همه به عنوان شهروند آن محسوب نمي شوند. گرچه نخبگان حرفه اي جهان با مرزهاي كمرنگي مواجهند، ولي ميلياردها انسان ديگر چون گذشته با مرزهاي بلندي روبه رو هستند. كاملاً روشن است ملت هايي كه منابع انساني كارآزموده و زيرساخت فناوری را به ارث نمي برند، قادر نيستند صنايع دانش محور بوجود آورند و در نتيجه نمي توانند در اقتصاد دانش محور جهاني مشاركت نمايند. در چنين وضعيتی فقر در سطحي گسترده شيوع می يابد، بيكاري در بالاترين سطح قرار می گيرد و مشكلات اجتماعي خيره كننده می شود، بي ثباتي عمومي انباشته مي شود، در حالي كه اقتصاد روند نزولي را طي مي كند و رفع نيازهاي اوليه زندگي در سطح ملي بي پاسخ مي ماند.



5. شكاف ديجيتالي

امروزه اقتصاد جهاني از سه منطقه اصلي آمريكاي شمالي، اتحاديه اروپا و حاشيه اقيانوس آرام تشكيل شده است. محيط اين مثلث ثروت، قدرت و فناوري، بقيه دنيا در يك سلسله مراتب غيرهمگن شبكه اي از درون پيوسته كشورهايي را تشكيل مي دهند كه براي جذب سرمايه، نيروي تخصصي و فناوري به سواحل خود، با يكديگر در حال رقابت اند (Castells، 1996).

شكاف ديجيتالی يك واقعيت است. تقريباً ۹۰ درصد كاربران اينترنت در كشورهاي توسعه يافته هستند كه روي هم رفته ۱۶ درصد جمعيت جهاني را تشكيل مي دهند. آفريقا و كشورهاي عربي فقط ۱ درصد جمع كاربران اينترنت جهان را دارا مي باشند (OIT، 2001). اين ارقام گوياي آن است كه بخش بزرگي از جمعيت جهان از پيشرفت فناوري دور مانده است و هنوز در عصر پيش از جامعه اطلاعاتي زندگي مي كند. كشورهاي در حال توسعه نمي توانند اين واقعيت را ناديده بگيرند، هيچ گزينه اي جز آن كه سطح آموزش جوامع خود را ارتقا دهند، وجود ندارد. (آموزش عالي در عصر مجازي، دكتر عليرضا ربيع ،۱۳۸۳ انتشارات دانشگاه بين المللي ايران).

گسترش روزافزون استفاده از فناوري اطلاعات و ارتباطات و شبكه هاي رايانه اي در حيطه آموزش و پرورش، لزوم توجه به توصيه هاي تربيتي و رعايت اصول پداگوژيكي را مشخص ساخته و توليد كنندگان مواد آموزشي الكترونيكي هم كم و بيش خود را ملزم به رعايت آن مي دانند. اما به نظر مي رسد در فرايند اين توليد، ملاحظات معرفت شناختي كه هم به لحاظ آموزشي و هم به لحاظ انتقال درست مفاهيم و ايجاد درك مشترك ميان ياد دهنده و يادگيرنده از اهميت زيادي برخوردار است، مورد غفلت قرار گرفته است. محتواي اصلي آموختني ها عبارت است از دانش، مهارت و ارزش كه از يكي به ديگري انتقال مي يابد يا در يك فرايند تعاملي مبادله مي شود.

فرصت هایی که آموزش های مجازی و از راه دور در اخیتار کاربران بویژه کاربران جهان سوم قرار می دهند مانند پلی خواهد بود که در صورت استفاده مؤثر می تواند در کاهش شکاف علمی نقش مهمی را ایفا کند ]4[. شکاف دیجیتالی یک منبع عمده در بروز مسایل اخلاقی ناشی از جامعه اطلاعاتی است و ترکیبی از دو خلأ و فاصله می باشد که یکی عمودی و دیگری افقی است. در فاصله عمودی ما از نسل های گذشته خودمان جدا می شویم. شکاف افقی در بین انسان و صفات انسانی رخ می دهد یعنی بین خودی و بیگانه. این شکاف می تواند از آموزش تا علم و از وضعیت فرهنگی تا ارتباطات بيان فرهنگی[39] و از تجارت تا تفریح و سرگرمی متغیر باشد ]5[.

در شکاف دیجیتالی ما شاهد مشکل دسترسی در سه لایه اساسی : دسترسی به فناوری، دسترسی به پداگوژی پیشرو و دسترسی به سرمایه فرهنگی[40] هستیم.

این مشکلات همانطور که در پیش اشاره شد در زمینه دسترسی به اینترنت، کلاس درس، کاهش کاربران نسبت به سایر کشورهای پیشرو، مسایل نژادی، جنسیتی، منطقه ای، زبان اول و بویژه آموزش تجلی یافته است. در فرایند آموزش در محيط های چند فرهنگی[41] که رویکردی پیشرو برای تغییرات آموزشی است، استحاله در سه سطح يعنی استحاله از خود، استحاله از مدرسه وتحصیل و استحاله از جامعه صورت می گیرد ]6[. با کاربردهای وسیع و فرصت هایی که اینترنت بعنوان ابزار آموزشی در:

- دانشنامه جهانی[42]

- توسعه مبنای منبع[43]

- تعامل میان فرهنگی

- و بالاخره امکان گفتگو و روابط اجتماعی فراهم می سازد ، می تواند بعنوان راه حل مناسبی مورد استفاده قرار گیرد.



6. ويژگی های مکاتبه الکترونيکی

مکاتبه الکترونیکی دارای خصایص و ویژگی های منحصر بفردی است که آنرا از سایر شکلهای سنتی آن متمایز می سازد. استفاده از پست الکترونیک یا ابزارهای ارتباطی الکترونیکی از لحاظ اقتصادی مقرون به صرفه است، سریعتر و ارازانتر از نامه نگاری است، از مذاکره تلفنی دردسر کمتری دارد و نیز مشکلات فاکس را بهمراه ندارد. کاربردهای گوناگون این ابزار بسته به نوع استفاده، اداری و رسمی، پیام های گروهی و اعلانات، ارتباطات شخصی و دوستانه متنوع است. اما جهت استفاده مؤثر از مکاتبات الکترونیکی رعایت نکات زیر الزامی می باشد:



الف. مسایل اخلاقی

ارتباطات الکترونیکی بهمراه فواید بسیار ممکن است در مواردی نیز به سوء استفاده های اخلاقی منجر شود. لذا داشتن اطلاعات کافی و رعایت موارد حقوقی و اخلاقی در این خصوص اهمیت والایی دارد. لازمه برخورداری از چنین امتیازی داشتن سواد اطلاعاتی و اینترنتی کافی بهمراه رعایت نکات اخلاقی و فرهنگی خاص هر کشور است. به این منظور آموزش صحیح استفاده و نیز آشنایی با مسایل اخلاقی و حقوق فردی جهت کاربران این سیستم ها ضروری می باشد.



ب. آداب نگارشی

رعایت نکات نگارشی در تهیه و ارسال نامه های الکترونیکی در بالا بردن تأثیر و کارآمدی آن نقش بسزایی دارد. در این خصوص مطالب بسیاری به رشته تحریر درآمده است که برخی پارامترها در تمامی آنها مشترک است، از قبیل ]7[:

- تفکر قبل از نگارش را همواره به یاد داشته باشید.

- رعایت خلاصه گویی را نمایید.

- توجه به این مساأه که مکاتبه اینترنتی ضرورتاً همیشه محرمانه نخواهد بود.

- سعی نکنيد خوانندگان را وادار به نظم و ترتيب مورد نظر خودتان کنيد.

- از فرستادن پیام های غیر ضروری یا بطور همزمان به تعداد زیادی از افراد اجتناب کنید.

- در مکاتبات به زبان های لاتین از نگارش تمامی کلمات به حروف بزرگ (جهت تأکید بیشتر ) یا حروف کوچک خودداری کنید.

- از عنوان مناسب در قسمت موضوع نامه استفاده کنید.

- به مکاتبات به موقع پاسخ دهید.

- به این نکته توجه کنید که ممکن است پیام های خصوصی و محرمانه شما توسط دیگران خوانده شود. لذا از الصاق مطالب محرمانه خود داری کنید.

- بین مکاتبات دوستانه و اداری تمایز قایل شوید.

- در تمامی مکاتبات احترام به طرف مقابل را رعایت کنید.

- قبل از ارسال، نامه را کنترل کنید.

طبق مدل P.S.S.S. که توسط M.P.S[44] ارایه شده است ]8[، هر نامه الکترونيکی اداری و سازمانی باید دارای شرایط زیر باشد:

- دارای هدف[45] روشن باشد.

- نوع عمل[46] و واکنش به آن مشخص باشد.

- اسناد پشتیبان [47]و مورد نیاز آن مشخص باشد.

- بخش موضوعی[48] نامه دربردارنده خلاصه موضوع باشد.



7. نتيجه گيری

امروزه اینترنت و شبکه های ارتباطی جهانی امکان برخورداری از شکل جدیدی از ارتباط را ميان افراد میسر ساخته است. لازمه استفاده صحیح از این رسانه جدید آشنایی و آموزش لازم در خصوص مسایل اخلاقی و حقوقی جامعه و نیز نحوه نگارش آن است. یکی از مهمترین دستاوردهای فناوری های نوین اطلاعاتی و ارتباطی که خود پایه و اساسی است برای برخورداری از سایر امکانات گسترده اینترنتی، امکان تعامل و ارتباط مکتوب از طریق این ابر رسانه ارتباطی است. این مزیت خود منجر به بروز تغییرات اساسی در جامعه از قبیل چند فرهنگی شدن یا آموزش چند فرهنگی و در نهایت پدیده جهانی شدن می گردد. به این منظور توجه بیشتر کارگزاران و دست اندرکاران آموزشی به مزیت های حاصل از این تعامل و آموزش نحوه استفاده مناسب و مؤثر از این رسانه امری الزامی می باشد.





منابع:

1- مجموعه مقالات دومين همايش الكترونيكي، دبيرخانه شوراي عالي اطلاع رساني، تهران، دي ماه ۸۳. الف: ملاحظات معرفت شناختي در تهيه مواد آموزش الكترونيكي: دكتر عيسي ابراهيم زاده. ب: نظري به انديشه هوشمندانه هيوبرت دريفوس در باب توانمنديها و نقصان هاي آموزش الكترونيكي، دكتر محمد مددپور. ج: جامعه اطلاعاتي و رويكردهاي جديد در آموزش، اميليا نرسيسيانس و كارولوكس د: ساختار غيرسلسله مراتبي در شبكه رايانه اي و تأثير آن در دانش عمومي، اميليانرسيسيانس.

2- مجموعه مقالات سمينار انديشه هاي نو، دانشگاه مشهد ۱۳۷۲.

3- مجموعه مقالات برگزيده همايش معلم، فرهنگ و توسعه؛ به اهتمام: سيد حسين نكويي- عليرضا خدادوستان و همكاران/ ناشر: اداره كل آموزش و پرورش استان اصفهان (۱۳۸۰).

4- آموزش عالي عصر مجازي ترجمه و تأليف دكتر عليرضا ربيع و همكاران، ناشر: انتشارات دانشگاه بين المللي ايران IUI تبريز (۱۳۸۳).

5- Floridi, Luciano. Information ethics: an environmental approach to the digital divide. Philosophy in the world. Volume 9.no.1spring-summer 2001. http://www.wolfson.ox.ac.uk/~floridi/pdf/ieeadd.pdf

6- Groski, Paul. Multicultural Teaching and Learning with the Internet. University of Maryland, College Park. June 1, 2001. http://www.edchange.org/multicultural/presentations/nmci01/nmci01.ppt.

7- Bauer, Jessica and Dennis G. Jerz. Writing Effective E-Mail: Top 10 Tips. 12 Dec 2000.

8- Write e-mail messages that get attention, Contributed by McGhee Productivity Solutions. http://office.microsoft.com/en-us/FX011455541033.aspx



--------------------------------------------------------------------------------

[1] Cyber Space

[2] Knowledge-based Economy

[3] Data

[4] Knowledge

[5] Online Societies

[6] Digitization

[7] Electronic Media

[8] Digital Gap

[9] Information Technology

[10] Knowledge Sharing

[11] Electronic Writing

[12] E-mails

[13] Digital Works

[14] Cultural Guards

[15] Virtual Venue

[16] Chat

[17] Middle-technology

[18] Interpersonal

[19] Satisfaction

[20] Mass Medium

[21] Information Society

[22] Online Media

[23] Web of webs

[24] Electronic Web

[25] Cyber Space

[26] Information Highways

[27] Hyperlink

[28] E-learning

[29] Information Age

[30] Knowledge-based Societies

[31] Pedagogic

[32] E-content

[33] Heidger

[34] Derifus

[35] Futuristic

[36] John Parry Barlow

[37] Esterdiason

[38] Cybernetic Utopia

[39] Cultural Expression

[40] Cultural Capital

[41] Multicultural

[42] Compendium

[43] Expansion of Resource Base

[44] McGee Productivity Solution

[45] Purpose

[46] Action

[47] Supporting Documentation

[48] Subject Line

---

مطلب‌های دیگر از همین نویسنده در سایت آینده‌نگری:

+ آينده 

+ اينترنت، مکاتبه الکترونيکی و فرهنگ 

+ شكوه دنياي مجازي 

+ جامعه دانايي محور 

منبع:

نسخه‌ی چاپی ارسال اين مطلب به دوستان

---

[نظر دهید]    [تعداد نظرهای ثبت شده در پیوند با این مطلب: 0] 

.

---