|
خلاصه ای از کتابهای آینده پژوهی
اگر عضو یکی از شبکه‌های زیر هستید می‌توانید این مطلب را به شبکه‌ی خود ارسال کنید:
معرفی و خلاصه ای از کتابهای آینده پژوهی
خلاصه کتاب های :
* مطالعاتی راجع به قرن 21
* کتاب بریتانیایی 2010
* انتخاب عاقلانه، گزینشی از آینده
* جامعه صرفه جو
* آینده های شگفت انگیز
* اندیشه های آرمان شهری در جهان غرب
* تصویر آینده
* آرمان شهر و ضد آرمان شهر در دوران مدرن
* انقلاب از مرکز
* تصاویر جوامع مطلوب
* دو تصویر از جامعه فراصنعتی
* کتاب تصویر هایی برای قرن 21
* آن چه آموخته ام
* محدودیت های رشد
* آینده ی جهان
* فاجعه یا جامعه ی جدید؟ پارادایم جهانی آمریکای لاتین
* گزارش جهان در سال 2000 برای رئیس جمهور
* آینده ی مشترک ما
* فراتر از محدودیت ها
* عرف آینده، ارزش های انسانی و اهداف اجتماعی
* زمین در حالت توازن
* محدودیت های رقابت
* گام هایی به سوی آینده
* تجسم جامعه ای پایدار، آموختن راه نجات
مطالعاتی راجع به قرن 21
در طی دهه ی 1980مطالعات روز افزونی با استفاده از متد سناریونویسی درباره ی سال 2000 صورت گرفت. هدف پژوهشگران تحلیل آینده های دراز مدت ملت ها یا کشور های مختلف بود. به همین منظور و برای توسعه و ترویج چنین تلاش هایی "موسسه مطالعات قرن بیست و یکم " تاسیس شد. "مارتا گارت " (Martha Garrett) از اعضای موسسه کتاب مذکور را با نام مطالعاتی راجع به قرن 21 را تالیف کرد. این کتاب که یونسکو در سال 1991 آن را به چاپ رساند، نگاهی کلی از تقریبا پنجاه پروژه مطالعاتی در تمامی قاره ها را در اختیار خواننده می گذارد و شامل مطالعات هنجاری و تحقیقی است. نویسنده علاوه بر گزارش هایی از پروژه های مختلف، متدولوژی های مورد استفاده را ارایه داده و درس هایی که از هر پروژه گرفته می شود را بررسی می کند. سابقه ی ملی و حرفه ای بر رویکردی که تیم ها در مطالعات خود در پیش گرفته اند، تاثیر شدیدی می گذارد، اما کماکان درباره مواردی چون "تداوم پذیری" که برای آینده ی ماندنی بشریت کلیدی اصلی به شمار می آید یا "ایجاد نگرش های نوین در اذهان عمومی" که در عمل پیش نیاز تحولات است، اتفاق نظر زیادی وجود دارد.
Garrett, Martha J. et al. Studies for the 21st Century. Paris, UNESCO, 1991
کتاب بریتانیایی 2010
کتاب بریتانیایی 2010 نوشته ی "جیم نورث کات" (Jim Northcott) نمونه ای از مطالعات درباره ی قرن بیست و یکم است. پیش بینی های عمده بر مبنای محتمل ترین آینده صورت گرفته، گر چه نویسندگان می دانند که مطلبی که می توان با قاطعیت آن را پیش بینی کرد، این است که بعضی از پیش بینی ها اشتباه از کار درخواهد آمد". به این ترتیب، سه سناریو مختلف اضافه می شود که زمینه هایی بالقوه برای گزینش محسوب می شوند. اولین سناریو، بازارمحوری است. دومین سناریو گزینه ی چپ گرای مداخله جویانه است و سومین سناریو رویکرد طبیعت گرا (محیط زیست محور) است. گروهی با تخصص های مختلف در موسسه ی سیاست گذاری (PSI) در لندن با همکاری بخش اقتصادسنجی دانشگاه کمبریج این گزارش را در سال 1991 تهیه کردند و کنسرسیومی از کمپانی های بخش خصوصی و دپارتمان های دولتی بودجه ی این کار را متقبل شد.
Northcott, Jim (ed). Britain in 2010. the PSI Report. London, policy Studies Institute, 1991
انتخاب عاقلانه، گزینشی از آینده
کتاب انتخاب عاقلانه، گزینشی از آینده نوشته ی "جمیز رابرتسون" نشان دهنده ی رویکردی توصیفی است. نویسنده که سابقه ی عضویت در کابینه ی بریتانیا و تجربه در امور بانکی را داراست، اعتقاد دارد دوره ی زمانی که پایانش حدود سال 2010 است، دوره ای بحرانی در تاریخ بشریت است. او به طور خلاصه پنج آینده ی مختلف را ارایه کرده که همه آن ها به نظر واقع بینانه می آیند. این پنج سناریو عبارتند از "کارو کسب معمولی"، "فاجعه( تسلیم زود هنگام)" ، "کنترل مستبدانه" ، "آینده توسعه طلبی افسارگسیخته HE (حتی اسباب بازی های بزرگتر و شغل های مهم تر برای پسران) و "آینده ای معقول، انسانی، اکولوژیک SHE" (که انتخابی است غیر متمرکز). در حال حاضر رابرتسون در حوزهی اقتصاد جدید یک شخصیت برجسته و محوری است.
Robertson, james. The Alternative. A Choice of Futures. Oxford, 1983 revise edition
جامعه صرفه جو
کتاب جامعه صرفه جو نوشته ی "کیمون والاسکاکیس و دیگران" (Kimon Valaskis)، نتیجه ی درخواست چهارده موسسه ی دولتی کانادایی برای مطالعه ی اثرات خط مشی های مختلف است. این کتاب پنج سناریو جداگانه از جمله سه "جامعه ی صرفه جو " ارایه می دهد. این سناریوها عبارتند از "تمهید اسکاتلندی" (کار بیش تر را با امکانات کم تر انجام بده)، "ایده آل یونانی " (همان کار را با امکانات کمتر انجام بده) و "سناریو بودایی" (انجام کار کمتر با امکانات کمتر و انجام کاری دیگر). دو سناریو مصرف انبوه نیز اضافه شده که عبارتند از "جامعه اتلاف کننده " (کار کم تر با امکانات بیشتر)، سناریو دیگر یادآور زیاده روی و عیاشی رومی ها است یعنی "کوه بزرگ شکلات" (کار بیشتر با امکانات بیشتر). موسسه تحقیقات آینده پژوهی گاما متولی انجام این پروژه بود و پانزده متخصص از رشته های مختلف در آن شرکت داشتند. ایده هایی که در این کتاب پرورانده شده، اثر فوق العادهای بر گسترش بحث های زیست محیطی در بعضی از زمینه ها مثل بهداشت، سلامتی و کشاورزی داشته باشد. هم چنین می تواند در تهیه ی شرایطی کلی که بتوان مباحث زیست محیطی را به طور کلی در کانادا به راه انداخت، موثر باشد.
Masini, Eleonora Barbieri (ed). Visions of Desirable Societies. oxford, Pergamon, 1983.
آینده های شگفت انگیز
کتاب آینده های شگفت انگیز نوشته ی آو سویدن و بریت انیانسن ماحصل کارگاهی است که حدود بیست تن از محققان برجسته و پیشگام از کشورهای مختلف و با تخصص های مختلف (از جمله میشل گودو) در آن شرکت داشتند و پنج سناریو جهانی و منطقه ای تا سال 2075 ترسیم کردند. چهار عدد از این سناریوها محتوای "شگفت انگیز" دارند، گرچه لزوما از سناریوی پنجم غیر محتمل تر نیستند. سناریوی پنجم که شگفت انگیز نیست، "خرد سنتی " نامیده می شود. کارگاه مذکور در سال 1986 به وسیله ی انجمن تحقیقاتی سوئد (FRN) و موسسه ی بین المللی تحلیل کاربدی سیستم های IIASA در لوگزامبورگ اتریش راه اندازی شد.
en, Ove and Britt Aniansson (eds). Surprising Futures. Noets from an International Workshop on Long - tem World Development. Stockholm, Forskningsradsnpmnden, 1987
اندیشه های آرمان شهری در جهان غرب
شاید جامع ترین تحقیق در ادبیات آرمان شهر اثر فرانک یی و فریتزی پی مانوئل اندیشه ی آرمان شهری در جهان غرب باشد. آن ها به ترتیب زمانی، مجموعه آرمان شهرهای تاریخی را شناسایی کرده و ما را از افکار اتوپیایی یونانیان باستان به آرمان شهرهای مسیحیت و توماس مور و سپس آرمان شهر های مدرن تر مثل سنت سیمون، کارل مارکس،ادوارد بلامی، ویلیام موریس و هربرت مارکوس می رسانند. نویسنگان کتاب معتقدند آرمان شهرها دوباره احیا خواهند شد. به پیش بینی آنها "بشر مخترع" برای مسایل غیر قابل پیش بینی چاره ای خواهد اندیشید و مدل سازان و پیش گویان آینده گرا را به حال خود رها خواهد ساخت تا "با کیسه های پر از پیش بینی و قیاس های سطحی خود و نامربطی آن ها سردرگم باقی بمانند" فرانک مانوئل، استاد تاریخ دانشگاه هاروارد و فریتزی مانوئل تاریخ دان هنر، کتاب خود را بعد از 25 سال تحقیق درباره ی آرمان شهر نوشتند. "آنهایی که حکومت می کنند، تصمیم می گیرند واقعیت چیست و آرمان شهر کجا است". جمله ی فوق از کارنا زا خاریاس، نویسنده و روزنامه نگار فمینیست است و روشن می کند که ادبیات و تاریخچه ی این مبحث لزوما درباره ی مسایل غیر واقعی یا دست نیافتنی نیست. در واقع، به جای "اتوپیا" می توان از اصطلاحات "بینش ها" یا "تصاویر آینده" نیز استفاده کرد. آلمانی ها اصطلاحی به کار می برند که معنی آن "طرح آینده "است. اما همان طور که "دنگ شیائو پینگ" عمل گرا گفته، مسأله ی مهم این نیست که گربه سیاه است یا سفید، بلکه مسأله این است که موش ها را می گیرد یا نه. در این فصل معنی "اتوپیا" کم و بیش همان ادبیات داستانی (تخیلی) است که به توصیف جامعه ی ویژه ای که مطلوب نویسنده است می پردازد. موضوع اصلی، ساختار آن جوامع تخیلی است. بنابراین، آیا این نوع ادبیات، موش ها را می گیرد یا نه؟ به این معنی که آیا در دوران مختلف تأثیری بر توسعه ی اجتماعی گذاشته است یا خیر؟ به عقیده ی استاد فقید "فرد پولاک"، پاسخ مثبت است. او در تحقیق کلاسیک خود یعنی "تصویر آینده" نشان می دهد که تصاویر ایده آلیستی و الهام بخش از آینده، تا حد زیادی پیشرفت های بعدی را تحت تأثیر قرار داده است. اما در این کتاب مدینه های فاضله و ضد آن ها (دیستو پدیاها) ابتدا از تاریخ تمدن غرب مورد توجه قرار می گیرند، سپس نویسنده به توصیف آن چه او به عنوان نیاز منحصر به فرد روزگار ما به تصویرهای متقاعد کننده می بیند، می پردازد؛ آرزوی او برای ادامه ی حیات فرهنگی ما در روند تکاملی جدید آرمان شهر ها و عکس آنها متبلور می شد. پولاک از لحاظ علمی شخصی چند بعدی است و شاهد این مدعا مطالب گوناگونی است که در کتاب خود به آنها اشاره می کند. وی در طول دوران تحصیلیش، در زمینه های حقوق، اقتصاد، فلسفه و جامعه شناسی فعالیت داشت. علاوه بر این ها در زمینه ی فرهنگ، تجارت و سیاست هلند شخصیتی برجسته و ممتاز محسوب می شود.
Kumar, Krishan, "Utopia and Anti-Utopia in Modern Times", Oxford and Cambridge, MA, Blackwell, 1991. (First Published 1987
تصویر آینده
پولاک مفهوم "تصویر آینده" برای تحلیل فراز و نشیب تمدن ها استفاده کرد پولاک به طور خاص بر تصویر آینده متمرکز است. جمع هایی که دارای تصویر مثبت از آینده با احتمال افول و انحطاط فردی و جمعی روبه رو هستند و جمع هایی که دارای تصویر مثبت از آینده، شهودی و فطری هستند پیشرفت می کنند. بشر، به خصوص بشر امروز، نیاز به تصویر مثبت از آینده جهت خلق فردایی جدید دارد: آینده روشن است و ما می توانیم برآن نفوذ داشته باشیم.
Polak, F, L. (1961). The image of the Futures (1951). Vols I and II, trans. E. Boulding, New York: Oceana.
آرمان شهر و ضد آرمان شهر
در دوران مدرن کریشان کومر در کتاب خود آرمان شهر و ضد آرمان شهر در دوران مدرن توانایی آرمان شهرها را برای تسخیر قدرت تخیل همگانی یا برای تبدیل به مرکز گفت و گوهای عمومی گوشزد می کند. قسمت عمده ی کتاب درباره ی آثار انگلیس و آمریکایی در فاصله ی سال های 1880 تا 1950 است. تحقیقات پنج تن از نویسندگان (ادوارد بلامی،اچ جی ولز،الدوس هاکسلیريا، جورج اورول، وبی اف اسکینز) برای مطالعه ی مفصل و دقیق در محدوده ی عرف ادبی و عقلی ارمان شهرها انتخاب شد. بخش آخر، به افول آرمان شهر و ضد آن در نیمه ی قرن پرداخته است. کومر در این بخش تاکید ویژه ای بر مباحث انتقادی راجع به ایدئولوژی سوسیالیستی، اکولوژی (محیط زیست) و رابطه ی آرمان شهر با تحقیقات می کند. وی که استاد جامعه شناسی و متولد ترینیداد است، ادعا می کند که "آینده پژوهان "دهه ی 1960 و 1970 نسبت به تحقق قریب الوقوع انتظاراتشان مطمون بودند و همین به خاطر کار خود را به عنوان یک تحلیل علمی و تجویز خط مشی ها و نه یک تصویرپردازی آرمان گرایانه به حساب می آورند.
Kumar, Krishan, "Utopia and Anti-Utopia" in Modern Times", Oxford and Cambridge, MA, Blackwell, 1991. (First Published 1987
انقلاب از مرکز
کتاب انقلاب از مرکز نوشته ی نیلز مییر و دیگران در اواخر دهه ی 1970 نشان داد که بینش های جدید ممکن است کماکان تصور افکار عمومی را به خود جلب کند. این کتاب بحث های عمومی گسترده ای را در کشورهای اسکاندیناوی به پا کرد و تنها در دانمارک (کشوری که پنج میلیون سکنه دارد) صد هزار نسخه فروش داشت. مییر که استاد فیزیک، سیاستمدار لیبرال و نویسنده بود، در کتاب خود نقاط ضعف نظام اجتماعی حاکم را تحلیل کرده و در توصیف آرما ن شهرش از آن با نام "جامعه انسانی دارای توازن زیست محیطی" یاد می کند. وی همچنین ابزارهای لازم برای دست یابی به چنین جامعه ای را بر می شمارد. یکی از اصلاحات بسیار مهم، تعریف درآمد پایه تضمینی است و آن هایی که خواهان استاندارد.
Meyer, Niels I. K. Petersen and Villy Sorenson. Revolt From the Center. London, Marison Boyars, 1982. (Danish Original: Operor fra midten, 1978
تصاویر جوامع مطلوب
کتاب تصاویر جوامع مطلوب که الونورا ماسینی آن را ویرایش کرده، کتابی است که اکثر نویسندگان آن جهان سومی هستند. این کتاب مجموعه ای از تصویر های مختلف آینده است که از دیدگاه های مختلف ایدئولوژیک، فلسفی و فرهنگی نشات گرفته و به معرفی فرآیند تفکر در پروژه ی دانشگاه ملل متحد تحت همین عنوان می پردازد. هدف این بود که تضادهای درونی و فیمابین تصاویر مختلف جوامع مطلوب تبیین شده و راه هایی برای سازگاری هر چه بیش تر آنها در دنیایی متنوع به دست آید. کتاب مبتنی بر مقالات دو کنفرانس جهانی در مکزیک است که از سوی فدراسیون جهانی آینده پژوهی وCEEN در سال های 1978-79 برگزار شد.
Masini, Elenora Barbieri (ed). Visions of Desirable Societies. Oxford, Pergamon. 1983
دو تصویر از جامعه فراصنعتی
با وجود این که برخی نویسندگان خواهان تصاویر بیشتری در عصر کنونی هستند، مایکل مارین تصویرهای موجود را دو دسته تقسیم کرده است. او مقاله ی کلاسیک خود یعنی دو تصویر از جامعه ی فراصنعتی که در سال 1977 به چاپ رسید، دو دسته فوق الذکر را از یکدیگر متمایز کرده است. یک دسته خواهان جامعه ای فناورانه، ثروتمند و خدماتی هستند و دسته ی دیگر، از جامعه ای کشاورزی و غیر متمرکز که نسبت به محیط زیست حساس است، پشتیبانی می کنند. مارین سردبیر خبرنامه ی مشهور انجمن جهانی آینده پژوهی یعنی بررسی آینده است. وی که به جرات می توان گفت بهترین کارشناس ادبیات آینده پژوهی است، چنین می گوید: "هیچ مدرکی دال بر این که نویسنده ای که طرفدار یکی از دو تصویر از جامعه ی فراصنعتی است، شناخت و درک قابل ملاحظه ای از تصویر مخالف دارد، نیافته ام". این موضوع واقعا تامل برانگیز است.
Marien, Michael. The Two Visions of Post- Industrial Society. Article in Futures. May 1977, PP. 415-31
کتاب تصویر هایی برای قرن 21
این کتاب مجموعه مقالاتی است که پانزده سال بعد از مقاله ی دو تصویر از جامعه فراصنعتی مارین منتشر شده اند، اثر کاملا متفاوتی را از خود به جای گذاشته اند. کتاب تصویر هایی برای قرن 21 اثر شیلا مورکرافت، ترکیبی است از مقالات 21 نویسنده از سراسر جهان که درباره ی موضوع "کجا هستیم واحتمالا به کجا خواهیم رفت؟ نوشته شده اند. موضوعات مقالات به اندازه ی فرهنگ ها و رشته های دانشگاهی نویسندگان آن ها متنوع است. تحلیل ها به اندازه ی راه حل های پیشنهادی متفاوت و مختلفند، اما متن آن ها منسجم ومرتبط است. بیش تر رویکردها (با تمام تنوعشان) پاره های یک معضل واحدند و خواننده ناچار است با تلفیق ایده ها و ارزیابی آن ها تشخیص دهد کدام ایده ها مربوط به تنها یک راه حل هستند ."ارتباط وابستگی متقابل " و "تنوع"، کلمات کلیدی این گلچین آینده پژوهی اند.
Moorcroft, Sheila (ed). Visions for the 21st Century. London, Adamantine, 1992, New York, prager, 1993
آن چه آموخته ام
مایکل فارنی و لین جنینگز نظرات آمریکایی های سرشناس را دربارهی "گرایش به آینده پژوهی" دهه های 60 و 70 جویا شدند. این دو، واقعیت دهه ی 80 را با تصویری که پیش از آن ارایه می شد، مقایسه کرده و نشان دادند که صاحب نظران از دگرگونی های اجتماعی و فناورانه این دو دهه چه درس هایی گرفته اند. نتیجه ی کار آن ها در کتابی با نام آنچه آموخته ام گردآوری شد. در این کتاب با نظرات هفده شخصیت برجسته آشنا می شویم .بعضی از آن ها در افکار گذشته ی خود تجدید نظر کرده اند. عده ای دیگر در ازای روز آمدسازی اندیشه های سابقشان درس هایی که فراگرفته اند را بر می شمارند. چند نفر نیز قبول کرده اند که پیش بینی آینده سخت تر از آنی است که فکر می کردند. "اما همگی اذعان دارند که اندیشیدن به آینده نه تنها در پیش بینی پیشرفت های خاص مفید است بلکه به طرح پرسش های بهتر و اموختن هر چه بیشتر درباره ی خود فرد نیز کمک خواهد کرد. " آینده پژوه آلمانی، اُسیپ. کی. فلیچهایم کار خود را اندکی زودتر آغار کرد. او زمانی که به آمریکا تبعید شد، یعنی سال 1943، اصطلاح "آینده پژوهی " را باب کرد. همان طور که تاریخ، منطقی برای گذشته می یابد، اونیز در پی یافتن منطق حاکم برآینده بود.
Marien, Michel and Lane Jennings (eds). What I Have Learned. Thinking About the Future Then and Now. New York, Greenwood Press, 1987
محدودیت های رشد
کتاب پر فروش (نه میلیون نسخه به 29 زبان) محدودیت های رشد، نوشته ی میدوز و دیگران که درسال 1972 منتشر شد، اولین گزارشی بود که از طرف کلوپ رم ترتیب داده شد. بنیاد فولکس واگن تامین کننده ی مالی این پروژه بود. یک تیم تحقیقاتی بین المللی در انستیتو فناوری ماساچوست (MIT پنج عامل اصلی محدود کننده ی رشد در روی کره ی زمین را بررسی کردند؛ جمعیت، کشاورزی، استفده از منابع، صنعت و آلودگی. فقر در عین فراوانی و وفور نعمت، تباهی محیط زیست، از دست رفتن اعتماد به سازمان ها، گسترش افسار گسیخته ی شهر ها و نبود امنیت شغلی، این ها پاره های مسأله ای است که کلوپ رم آن را "مسأله یا معضل جهانی" نامیده است، این پاره ها متقابلا بر یکدیگر اثر می گذارند. به کمک اطلاعات مربوط به این فاکتورها مدلی جهانی ارایه شد و نتیجه این بود که در صورت ادامه یافتن روندهای کنونی، حدود صد سال آینده به محدودیت های رشد خواهیم رسید و اصلاح یا تغییر این روند ها بهت آور در گروه تلاش برای تحقق توازن جهانی است.
Meadows, Donella H. Dennis, L. Meadows, Joren Randers and William W. Behrans III. The Limits to Growth. A Report for The Club of Rome's Project on the Predicament of Mankind. New York, University, London, Earth Island, 1972
آینده ی جهان
واحد پژهش سیاست علوم دانشگاه ساسکس انگلستان پس از انتشار کتاب محدودیت های رشد، به مرکزی برای بحث های انتقادی درباره ی آن تبدیل شد. آن ها معتقد بودند بدبینی میدوز و همکارانش کاملا بی پایه و اساس است. فریمن و یهودا در کتاب آینده جهان -که در سال 1978 منتشر شد- با استفاده از متدها و مفروضات واحد مذکور طرحی کلی برای گزینه های ممکن درباره توسعه ی جهان در پنجاه سال آینده ترسیم کردند. از ترکیب رشد اقتصادی زیاد یا کم با مساوات بین المللی قوی یا ضعیف، چهار گزینه ی مختلف به دست می آید، سپس عرضه ی غذا انرژی و کانی های غیر سوختی در ارتباط با این چهار گزینه مورد بحث و بررسی قرار می گیرند. تحولات فنی ممکن نیز مورد ارزیابی قرار می گیرد. نتایج به دست آمده حاکی از آن بود که مشکلات عمده محدودیت های مادی نیستند، بلکه اولویت های سیاسی اند. رویارویی طرفداران "محدودیت های رشد" با "گروه های ساسکس" بسیار جدی و شدید بود و گفته می شود که در بعضی کنفرانس ها نزدیک بود برخوردهای فیزیکی، به جای بحث و مناظره فکری را بگیرد!
Freeman, Christopher and Marie Jahoda (eds). World Futures. The Great Debate. Oxford, Martin Robertson, 1978.
فاجعه یا جامعه ی جدید؟
پارادایم جهانی آمریکای لاتین در نتیجه ی بحث هایی که پس از تحقیق پر سروصدای و بحث انگیز، کتاب محدودیت های رشد صورت گرفت، چند مدل جهانی جایگزین مطرح شد. کتاب فاجعه یا جامعه ی جدید؟ پارادایم جهانی آمریکای لاتین نوشته ی هررا و دیگران اولین اثری بود که دیدگاه صریح جهان سوم را به ثبت رساند، اما در این کتاب به مسأله ی محیط زیست کم تر توجه شده است. نویسنده اقداماتی رو که بایستی انجام داد تا درسال 2000 نیازهای اساسی هر کسی به غذا، مسکن، بهداشت، سلامتی و آموزش با اطمینان برآورده شود، برمی شمارد. (جز در بخش های بزرگی از آفریقا و جنوب آسیا که تاقبل از سال 2050 چنین چیزی امکان پذیر نیست).بنیاد باری لوچ که ک بنیاد پژوهشی در ارژانتین است، متولی این تحقیق بود و گروه ها و سازمان های زیادی از جمله سازمان ملل از آن حمایت کردند.
Herrera, Amilcar etal (eds). Catastrophe or New Society?. A latin American World Model. Ottawa, International Development Centure, 1976
گزارش جهان در سال 2000 برای رئیس جمهور
در دوره ی رونق پارادایم های جهانی در اواخر دهه ی 1970 کارتر، رئیس جمهور آمریکا، دستور داد تا گزارش ویژه ای برای او تهیه شود. گزارش جهان در سال 2000 برای رئیس جمهور که توسط فیزیک دان معروف جرالد بارنی تهیه شد، با تغییرات احتمالی جمعیت جمعیت جهان، منابع طبیعی و محیط زیست سرو کار دارد. از آن جایی که درباره ی هر کدام از این سه موضوع، مطالعه و تحقیق جداگانه و کافی صورت گرفته، تأکید اصلی گزارش بر ارتباط میان این سه موضوع با یکدیگر است. گزارش جهان در سال 2000 به امکان بروز مشکلات جهانی در مقیاسی هشداردهنده در حدود سال 2000 اشاره کرده و ادعا می کند تلاش هایی که در گوشه و کنار جهان صورت می گیرد، بسیار کمتر از میزان مورد نیاز است.
Barney, Gerald O. (ed), The Global 2000 Report to the President, Entering thr 21st century. A Report Prepared by thr Council on Environment Quality and the Department of State. Harmondworth, Penguin, 1982. First Published, 1980
آینده ی مشترک
ما تحقیق کمیسیون جهان سازمان ملل متحد درباره ی محیط زیست و توسعه در دهه ی 80 صورت گرفت. رهبری این تیم تحقیقاتی بر عهده ی نخست وزیر نروژ، آقای گرو هارلم بورنت لند - بود . وظیفه ی این تحقیق، بررسی و مطالعه ی مجدد مشکلات حیاتی کره ی زمین درباره ی محیط زیست و تدوین پیشنهادهای واقع بینانه برای حل آن ها بود گزارش این کمیته به نام "توسعه ی پایدار" بیش از هر چیز دیگری به چشم می خورد. آینده ی مشترک ما مانند گزارش جهان در سال 2000 به جای نواوری، ضمانت اجرایی تحلیل ها و راهکارها از سوی دولت را مد نظر قرار می دهد. افکار عمومی کار کمیته ی برونت لند را به خوبی درک کرده و آن را پذیرفتند، اما گزارش کمیته به دلیل دید مثبت آن به "عصر جدید رشد اقتصادی " درمیان کارشناسان محیط زیست در (WCED) بحث های زیادی را برانگیخت که منجر به تشکیل کنفرانس جهانی محیط زیست و توسعه سال 1992 در ریو دژانیرو شد. این کنفرانس درست بیست سال پس از اولین کنفرانس سازمان ملل متحد درباره ی محیط زیست در استکهلم برگزار شد.
Brundtland, Gro Harlem (Chairman), Our Common Future. Oxford and New York, Oxford University, 1987
فراتر از محدودیت ها
سال 1992 بیستمین سالگرد انتشار کتاب محدودیت های رشد بود. دونلا میدوز و دیگران ادامه ی کار قبلی خود را از سر گرفتند و از همان مدل کامپیوتری کتاب اولشان استفاده نمودند. با این همه، کتاب فراتر از محدودیت ها نسبت به کتاب محدودیت های رشد خیلی کم تر بحث برانگیز بود. گر چه محتوا و پیام این کتاب بهتر از کتاب نخست دریافت شد، اما به اندازه ی محدودیت های رشد آن قدر خواننده نداشت. در این کتاب برای سال های 1990 و 2100 سیزده سناریو مختلف طراحی شده ات. نویسندگان در سناریوی پیشنهادی خود جمعیت کره زمین را زیر هشت میلیارد نفر تثبیت،اندازه ی خانواده را محدود به 2 بچه و تقریبا همان استاندارد کنونی اروپا را به عنوان استاندارد زندگی معرفی کرده اند.
Meadows, Donella H. Dennis L. Meadows and Joren Randers. Beyond the Limits. Confronting Global Collapse. Envisioning a Sustionable Future. Vermont, Chelisa Green. London, Earthscan, 1992
عرف آینده، ارزش های انسانی و اهداف اجتماعی مدیریت
پطروس غالی، اندیشمند مصری و چهره ی مشهور و برجسته، علی رغم (یا بهتر است بگوییم به دلیل) تجاربش از اصطلاحات اجتماعی، شناخته می شود. پطروس غالی که دبیر سابق سازمان ملل متحد بود در کتاب خود عرف آینده ،ارزش های انسانی و اهداف اجتماعی که در سال 1972 منتشر شد می نویسد "گرایشی عمومی در ادبیات آینده پژوهی نسبت به پذیرش ایده ی" تغییر نا محدود همه چیز "یافت می شود". او اهمیت حفظ بعضی ارزش های انسانی مطلق و تغییر ناپذیر را خاطر نشان کرده و معتقد است بدون آن ها زندگی در عصر پر جمعیت و فناورانه هیچ ارزشی ندارد.
Boutros-Gali, Mirrit: Tradition for the future: Human Values and Social Purpose. Oxford. Alden, 1972
زمین در حالت توازن
ال گور کم تر از یک سال پیش از این که معاون رئیس جمهور آمریکا شود، کتاب زمین در حالت توازن را منتشر کرد. یکی از نتایج تحلیل های او این است که ما باید "نجات محیط زیست جهانی را اصل مرکزی سازمان دهی تمدن خود بدانیم". او طرح جهانی جدید مارشال را که مرک از پنج هدف استراتژیک است، پیشنهاد کرد تثبیت جمعیت جهانی، توسعه واستفاده ی مشترک از فناوری مناسب، اقتصاد جهانی جدید، نسل جدیدی از معاهدات و توافق نامه ها و آموزش در خدمت تفاهم جهانی درباره ی محیط زیست. ال گور نمونه ای از صاحبان قدرتی است که می خواهند پلی باشند که شکاف بین سیاست و جهان بینی حاکم و دانش اکولوژیک امروز را پر کنند. از دیدگاه های او چنین برمی آید که مسأله ی اساسی عبارت است از آگاهی افکار عمومی درباره ی اهمیت پرداختن به محیط زیست. تا وقتی که شهروندان مایل نباشند که فریاد زده و از رهبران خود مصرانه بخواهند که زمین را به حالت تعادل و توازن اولیه برگردانند، آن چنان تحولی رخ نخواهد داد.
Gore, Al. Earth in the Balance Forging a New Common Purpose. Boston, Houghton, London, Earthscan, 1992
محدودیت های رقابت
کتاب محدودیت های رقابت نوشته گروه لیسبون که در سال 1993 چاپ شد. این گروه از نوزده استاد مشهور، بوروکرات ها، مسوولان فرهنگی و صاحبان صنعت از اروپای غربی، آمریکای شمالی و ژاپن تشکیل شده است. آن ها به نقش رقابت در فرآیند "جهانی شدن " اقتصاد و جامعه می پردازند. به جای تشویق رقابت، آن ها تصمیم گیری مشترک به شکل "پیمان های اجتماعی جهانی " را خواهانند. دراین جا همه ی احزاب ذی نفع نتیجه می گیرند که فواید "همکاری"، بیش تر از دردسرها و گرفتاری "رقابت " است. اگر قرار است به سوی آن پیمان ها و عقد نامه ها حرکت کنیم، ابتکار عمل باید در دست سه قدرت برتر جهان یعنی اروپای غربی ، آمریکای شمالی و ژاپن قرار گیرد. هدف اساسی جامعه ی جهانی برآورده کردن نیازهای اساسی هشت میلیارد سکنه ی زمین در سال 2020 است. تلاش های مشترک، اصل اساسی است و همین امر جامعه ی غیر نظامی جهانی را ابزاری قدرتمند تبدیل می کند.این گزارش بر اهمیت شناسایی و پشتیبانی سیستماتیک از اقدامات منطقه ای،رفتارها و تجربه های جهانی تأکید می کند.
Group of Lisbon. Limits to Competition. Lisbon Gulbenkian Foundation, 1993.
گام هایی به سوی آینده
کتاب گام هایی به سوی آینده نوشته ی راجنی کوتاری، چاپ 1974، بر محور دیگری تمرکز دارد. موضوع اصلی کتاب درباره ی چگونگی ایجاد "حداقل مدینه ی فاضله"است. چگونه می توان از جهانی که در آن روز به روز "جدایی" پیشرفت های علمی و فنی از آزادی و سعادت انسان بیشتر می شود، فاصله گرفته و به جهانی که در آن این دو رکن با یکدیگر هماهنگی دارند رسید. "عدالت، خود شکوفایی (تحقق ذات)، خلاقیت و عدم خشونت مولفه های مهم جامعه ی اخیر هستند". نویسنده اعتقادی به مدل های کاملا طراحی شده ندارد و به همین دلیل دربارهی "برنامه فعلی که معلوم نیست نتایج دلخواهی در پی داشته باشد یا این که برعکس عمل می کنند"، اخطار داده، این کار را مصیبت بار و فاجعه انگیز می خواند. استراتژی کوتاری "دوایری که مرتبا بزرگ تر می شوند" است. (تلاش های گام به گام در سطوح متعدد). در همان حال وظیفه ی روشن فکران ، برانگیختن طرز فکرهای نو و نهادینه کردن تغییرات عمده است. کتاب متعلق به مجموعه مجلداتی با عنوان دنیاهای بهتر برای دهه ی 1990 است که در پروژهی فراملی مدل های نظم جهانی تألیف شده است. کوتاری مدیر مرکز مطالعاتی جوامع در حال توسعه ی دهلی است.
Kothari, Rajni. Footstep into the Future. Diagnosis of the Present World and a Design for an Alternative. New Delhi, Orient Longman, London. The Free Press, Amsterdam, North-Holland, 1974
تجسم جامعه ای پایدار، آموختن راه نجات
لستر میلبراث در کتاب تجسم جامعه ای پایدار، آموختن راه نجات توصیف می کند که چرا جامعه مدرن امروز نمی تواند به "توسعه ی پایدار"دست یابد. نویسنده بعد از توصیف جامعه پایدار، گذار از جامعه ی مدرن به جامعه ی پایدار را بررسی می کند. وی امکان پذیرترین مسیر تحولات اجتماعی را یادگیری اجتماعی می داند. میلبراث، استاد آمریکایی علوم سیاسی و جامعه شناسی، معتقد است که تغییر نخبگان جامعه مسأله را حل نمی کند، زیرا تحول اجتماعی واقعی بایستی رفتار روزانه ی تک تک افراد را تحت تأثیر قرار دهد. توصیه ی او این است که برای لحظه ای آماده شویم که "وضعیت به اندازه ی کافی بد و وخیم شود تا ما را وادار به ایجاد دگرگونی نماید " تنها در این صورت می توانیم دست به تغییراتی بزنیم که در" شرایط نرمال" غیر ممکن به نظر می رسند.
Milberath, Laster W. Envitioning a Sustainable Society. Learning Our Way out. New York, State University Press, 1989
مطلب‌های دیگر از همین نویسنده در سایت آینده‌نگری:
|
بنیاد آینده‌نگری ایران |
|
پنجشنبه ۱ آذر ۱۴۰۳ - ۲۱ نوامبر ۲۰۲۴
معرفی کتب و نشریات آینده‌نگری به زبان فارسی
|
|
Twitter
Google
Yahoo
Delicious
بالاترین
دنباله
نسخه‌ی چاپی
ارسال اين مطلب به دوستان