کاوش نظام‌یافته‌ی آینده را چه باید نامید؟ تاکنون چندین نام مختلف توسط نویسندگان به‌کاربرده شده است؛ اما، داور نهایی، کاربرد مردم است. حوزه‌ی جدید با عنوانی شناخته خواهد شد که مردم به آن نسبت می‌دهند؛ اما ظاهراً بیشتر آینده‌پژوهان آمریکایی، عنوان آینده‌پژوهی۱ را می‌پسندند اما در اروپا دورنگری یا مطالعات دورنگر۲ مقبولیت بیشتری یافته است.
حوزه‌ی آینده‌اندیشی۳ نامی است که امارا۴ (۱۹۸۱) پیشنهاد داد و به شکلی گسترده مورداستفاده قرار گرفت. برخی نویسندگان همچون مارین (۱۹۸۵) به این نام‌گذاری اعتراض کردند؛ مارین با استناد به چند دلیل این نام را نمی‌پذیرفت:
۱. پراکندگی فعالیت‌هایی که در این حوزه صورت گرفته است.
۲. فعالان این حوزه از پیشینه‌ی دانشگاهی مشترکی برخوردار نیستند.
۳. چنین پژوهش‌هایی هنوز به‌عنوان حوزه‌ای مستقل شناخته‌نشده است.
البته بسیاری نیز این استدلال را نپذیرفتند.
آینده‌پژوهان در توصیف عملکرد خود به‌طور گسترده از پژوهش درباره‌ی آینده۵ نیز استفاده می‌کنند اما همان‌گونه که دیدیم، پژوهش نمی‌توان توصیف مناسبی برای تمامی مکتوبات این حوزه باشد. همین نکته را باید مهمترین ضعف این نام‌گذاری دانست. امروزه، به‌جای واژه‌ی مفرد آینده از واژه‌ی آینده‌ها در حالت جمع برای ترکیب با واژه‌های پژوهش، مطالعه‌یا حوزه استفاده می‌شود. این نوع کاربرد دو هدف عمده را دنبال می‌کند؛ پیش‌گیری از احتمال تداخل عنوان این حوزه با مطالعات یا پژوهش‌هایی که قرار است در آینده انجام پذیرد (پژوهش‌های آینده) و نیز تأکید بر این نکته که همواره باید آینده‌های بدیل گوناگون را موردمطالعه و بررسی قرارداد.
برخی آینده‌پژوهان، به‌ویژه در اروپا، اصطلاح آینده‌شناسی۶ را به کار می‌برند اما این اصطلاح در میان آینده‌پژوهان آمریکایی چندان متداول نیست؛ شاید به این دلیل که منتقدان غیر آینده‌پژوه، در حملات ناآگاهانه‌ی خود به آینده‌پژوهی، اغلب از این اصطلاح استفاده می‌کنند. فوتوریبل (آینده پذیری)، هرگز در ایالات‌متحده رواج نیافت و به مرزهای اروپای غربی محدود شد. پیش‌گویی۷ نیز اصطلاحی است که بیشتر در روسیه و اروپای شرقی از آن استفاده می‌شود.
برخی آینده‌پژوهان از جنش آینده‌اندیشی۸ نام می‌برند که بی‌تردید از واپسین سال‌های دهه‌ی شصت میلادی بخش مهمی از آینده‌پژوهی را به خود اختصاص داده است و در حال حاضر نیز کمابیش از این شرایط برخوردار است. کاربرد اصطلاح جنبش آینده‌اندیشی ازآنجا سرچشمه می‌گیرد که اشتیاق و رفتار فعالانه و آمیخته با تعهد آینده‌پژوهانی که هدف آنها تغییر جهان است (از حامیان صلح تا طرفداران محیط‌زیست) با ویژگی‌های جنبش‌های سیاسی و اجتماعی شباهت فراوانی دارد.
دیگر اصطلاح‌ها یا کاربرد بسیار محدودی داشته‌اند یا به‌رغم پیشنهاد نویسندگان مختلف، در کسب اقبال عمومی توفیق چندانی به دست نیاورده‌اند. از آن جمله می‌توان به مطالعه‌ی تغییر۹ و شناخت آینده۱۰ (گونه‌ی دیگری از واژه‌ی یونانی دانش شناخت آینده که گیلفیلان پیشنهاد داده بود)، دانش گمانه‌زنی۱۱، پسا تاریخ۱۲ و علم آینده اشاره کرد.
ضعف آینده‌گرایی۱۳ به‌عنوان نامی برای حوزه‌ی آینده‌اندیشی در این است که این واژه هنوز هم جنبشی هنری در اوایل قرن بیستم را تداعی می‌کند. مارینتی۱۴ که رهبری گروهی از هنرمندان ایتالیایی را بر عهده داشت، جنبش آینده‌گرایی را به راه انداخت و آن را رواج داد. افزون بر این جنبش آینده‌گرایی، اندیشه‌های مشابهی درباره‌ی تغییر و حرکت را با ادبیات و موسیقی نیز درمی‌آمیخت.
به نظر نمی‌رسد ارتباط مستقیمی میان ریشه‌های آینده‌اندیشی امروزی با جنبش هنری آینده‌گرایی وجود داشته باشد.
کمتر از واژه‌ی آینده‌نگاری برای اشاره به آینده‌پژوهی مدرن استفاده می‌شود، در ضمن اینکه فعالان جنبش هنری آینده‌گرایی در کشورهای انگلیسی‌زبان هم چنان با نام فوتوریست شناخته می‌شوند. بر اساس تعریف فرهنگ انگلیسی آکسفورد، در آغاز، واژه‌ی فوتوریست به فردی گفته می‌شد که به تحقق پیشگویی‌های کتاب مقدس۱۵ و به‌ویژه پیشگویی‌های کتاب وحی۱۶ در آینده اعتقاد داشت. ظاهراً واژه‌ی آینده‌پژوه در مقایسه با آینده‌شناس۱۷ از رواج بیشتری در میان کارشناسان این حوزه برخوردار است.
بااین‌همه، همان‌گونه که شاهد بودیم، درباره‌ی نام این حوزه اتفاق‌نظر چندانی وجود ندارد. کورنیش (۱۹۷۷) می‌نویسد: ” در نظرسنجی سال ۱۹۷۵ از اعضای انجمن آینده‌ی جهان، تنها دو نام با واکنش کاملاً مثبت مخاطبان روبه‌رو شد؛ آینده‌پژوهی و پژوهش درباره‌ی آینده”. نام‌های دیگر به ترتیب تقدم (از مطلوب‌ترین تا نامطلوب‌ترین) عبارت بودند از:
تحلیل آینده۱۸، آینده‌گرایی۱۹، پیش‌بینی۲۰، آینده‌شناسی، پیش‌گویی، فیوچریکس۲۱ و فوتوریبل.
پانوشت ها
[۱] Futures studies
[۲] Prospective studies
[۳] Futures field
[۴] Roy amara
[۵] Futures research
[۶] futurology
[۷] prognostics
[۸] Futures movement
[۹] alleotics
[۱۰] mellology
[۱۱] stochology
[۱۲] posthistory
[۱۳] futurism
[۱۴] Marientti
[۱۵] scripture
[۱۶] The book of revelation
[۱۷] futurologist
[۱۸] Future analysis
[۱۹] futuristics
[۲۰] Forecasting
[۲۱] futurics
 و نیز تأکید بر این نکته که همواره باید آینده‌های بدیل گوناگون را موردمطالعه و بررسی قرارداد.){kind=small}
Twitter
Google
Yahoo
Delicious
بالاترین
دنباله
کاوش نظام‌یافته‌ی آینده را چه باید نامید؟ تاکنون چندین نام مختلف توسط نویسندگان به‌کاربرده شده است؛ اما، داور نهایی، کاربرد مردم است. حوزه‌ی جدید با عنوانی شناخته خواهد شد که مردم به آن نسبت می‌دهند؛ اما ظاهراً بیشتر آینده‌پژوهان آمریکایی، عنوان آینده‌پژوهی۱ را می‌پسندند اما در اروپا دورنگری یا مطالعات دورنگر۲ مقبولیت بیشتری یافته است.
نسخه‌ی چاپی
ارسال اين مطلب به دوستان